40

Kupat menstrual. In or out?

by with No Comment Gjinekologji

 

Çfarë janë kupat menstruale?

Kupat menstruale janë produkte të higjenës femërore me disa përdorime.  Janë të vogla, fleksibël, të përbëra nga plastika ose silikoni dhe vendosen në vaginën tuaj për të grumbulluar gjakun menstrual.

Këto kupa mbajnë një sasi gjaku më të madhe se metodat e tjera dhe konsiderohen si një alternativë ambjentaliste ndaj tamponëve.  Në varësi të sasisë së gjakut menstrual ato mund të përdoren deri në 6 orë.

 

Si ta përdorim një kupë menstruale?

Nëse jeni të interesuara për përdorimin e një kupe menstruale fillimisht konsultohuni me gjinekologun tuaj.  Fillimisht ju duhet të mësoni  cila madhësi është e përshtatshme për ju. Shumica e brendeve të kupave menstruale tregëtojnë  versionet e vogla dhe të mëdha.

 

Për të vendosur për përmasat e përshtatshme, ju dhe doktori juaj duhet të konsideroni:

 

  • moshën
  • gjatësinë e qafës së mitrës
  • sasinë e gjakrrjedhjes gjatë menstruacioneve
  • fleksibilitetin dhe fortësinë e kupës
  • kapacitetin e kupës
  • fortësinë e muskujve të dyshemesë pelvike
  • lindjet vaginale

 

Kupat e vogla menstruale përgjithësisht rekomandohen për gratë më pak se 30 vjeç që nuk kanë kryer lindje vaginale.  Kupat e mëdha rekomandohen për gratë mbi 30 vjeç që kanë kryer lindje vaginale ose që kanë gjakrrjedhje të shumtë.

 

Përpara vendosjes së kupës menstruale:

Vendosja e një kupe menstruale për herë të parë mund t’ju krijojë një ndjesi diskomforti.  Për ta reduktuar këtë ndjesi mund të përdorni lubrifikim në hyrjen e kupës menstruale me ujë ose me një lubrifikant me bazë ujore.

 

Si ta vendosni kupën menstruale:

Nëse më herët keni përdorur tampona, vendosja e një kupe menstruale do ju duket relativisht e lehtë.  Mjafton të ndiqni këto hapa:

  • përpara vendosjes së kupës lani duart mirë dhe me kujdes
  • aplikoni ujë ose lubrifikant me bazë ujore në hyrje të kupës menstruale
  • paloseni kupën menstruale duke e mbajtur hyrjen e saj për lart
  • vendosni kupën në vaginën tuaj, siç do të vendosnit një tampon.
  • në momentin që kupa është në vaginë, rrotullojeni. Ajo do të hapet dhe do përputhet me muret e vaginës duke stopuar edhe rrjedhjet në këtë mënyrë.

 

Nëse e keni vendosur në mënyrën e duhur, ju nuk do e ndjeni kupën menstruale.  Gjithashtu duhet të jeni në gjendje të lëvizni, kërceni, të rrini ulur ose në këmbë pa ju shqetësuar apo pa lëvizur.

 

Kur ta hiqni kupën menstruale:

  • përsëri lani duart përpara heqjes së kupës
  • tërhiqni fundin e kupës me delikatesë
  • ushtroni pak presion në fund të kupës për ta liruar dhe për ta patur të lehtë heqjen e saj.
  • në momentin që e nxirrni kupën, zbrazeni në tualet.

 

Si të kujdeseni për kupën menstruale mbas heqjes së saj:

Kupat menstruale duhet të lahen mirë dhe të pastrohen përpara rivendosjes. Me një kujdes të mirë ato mund të zgjasin minimalisht 6 muaj.

 

Avantazhet e përdorimit të kupave menstruale:

  • ka kosto të ulët
  • është më e sigurt se tamponët pasi gjaku grumbullohet në vend që të absorbohet duke e ulur riskun për sindromën e shokut toksik- një infeksion i rrallë bakterial i lidhur me përdorimin e tamponëve
  • mban një sasi më të madhe gjaku se tamponët
  • është alternativë më e mirë për ambjentin
  • disa kupa menstruale të buta nuk krijojnë probleme gjatë  marrëdhënieve seksuale, duke mos ju shkaktuar diskomfort as ju, as partnerit tuaj
  • mund të përdoren edhe nëse keni të vendosur një IUD ( intra-uterine device)

 

Disavantazhet

  • heqja e kupës mund të shkaktojë pak rrëmujë
  • mund të jetë disi e vështirë për tu vendosur apo për tu hequr
  • mund të jetë pak e vështirë për të gjetur përmasën e duhur
  • mund të jeni alergjikë ndaj materialit- shumica e tyre janë të përbëra nga materiale që nuk përmbajnë latex, duke e bërë një opsion shumë të mirë për personat me alergji ndaj latexit. Por ekziston mundësia që të ketë persona alergjikë ndaj plastikës apo silikonit.
  • mund të shkaktojë irritim vaginal- kjo mund të ndodhë nëse kupa menstruale nuk pastrohet apo mirëmbahet në mënyrën e duhur. Gjithashtu mund të keni edhe diskomfort nëse e vendosni kupën pa lubrifikim.
  • mund të rrisë shancet për infeksione- kjo mund të shmanget nëse e lani mirë kupën menstruale. Sigurohuni ta thani përpara vendosjes.

 

Kosto:

Shumica e kupave menstruale janë më ekonomike se tamponët apo pads-at. Përgjithësisht çmimet variojnë nga 20$ deri në 40$ duke e bërë më kosto efektive se produktet e tjera të higjenës femërore që duhen riblerë çdo muaj.

Gjithsesi ne sugjerojmë që përpara se të vendosni të përdorni kupën menstruale, të konsultoheni me gjinekologun tuaj për të vendosur nëse është ose zgjedhja e duhur për ju.

 

Dr. Ardi Prushi

Përgatiti: Frisiana Mirashi

 

39

I pari Cesarian, po i dyti?

by with No Comment Obstetrikë

 Çfarë zgjedhjesh më ofrohen

Keni dy zgjedhje në dispozicion:

  • Lindje natyrale (vaginale) pas një lindjeje me prerje cezariane (VBAC).
  • Prerje cezariane të planifikuar.

 

Pyesni veten nëse jeni një kandidat i mirë për VBAC? Nëse përfitimet e VBAC tejkalojnë rreziqet? Përgjigja mund të varet nga ju. Këtu keni ndihmë për të peshuar të mirat dhe të këqijat. Sidoqoftë, zgjedhja për të ndjekur VBAC ose për të caktuar një lindje cezariane  mund të jetë e vështirë.

 

Pse e konsideroni VBAC?

Krahasuar me kryerjen e një lindje me prerje cezariane, lindja vaginale  nuk përfshin asnjë operacion, asnjë nga ndërlikimet e mundshme të operacionit, një qëndrim më të shkurtër në spital dhe një kthim më të shpejtë në aktivitetet normale të përditshme. VBAC gjithashtu mund të jetë njö opsion tërheqës nëse doni të përjetoni lindje vaginale.

Është  e rëndësishme të merren parasysh edhe shtatzënitë e ardhshme. Nëse jeni duke planifikuar për më shumë shtatzëni, VBAC mund t’ju ndihmojë të shmangni rreziqet e lindjeve të shumta cezariane, siç janë problemet e placentës.

 

 

Cilat janë rreziqet e VBAC?

Ndërsa një VBAC i suksesshëm shoqërohet me më pak komplikime sesa një lindje me prerje cezariane e përzgjedhur nga vetë ju, një përpjekje  e dështuar e lindjes vaginale  pas një operacioni cezarian është e lidhur me më shumë komplikime, duke përfshirë një rupturë (çarje) të mitrës.

Çarja  e mitrës është e rrallë, ndodh në më pak se 1% të grave që tentojnë një provë të lindjes natyrale  pas asaj cezariane. Sidoqoftë, ruptura e mitrës është kërcënuese për jetën  tuaj dhe për foshnjën tuaj.

Gjatë një rupture të mitrës, plaga ku është kryer prerje e mëparshme cezariane në mitër hapet. Një operacion urgjent cezarian  është i nevojshëm për të parandaluar komplikimet kërcënuese për jetën. Trajtimi mund të përfshijë heqjen kirurgjikale të mitrës (histerektomi). Nëse mitra juaj hiqet, nuk do të jeni në gjendje të mbeteni përsëri shtatzënë.

 

Kush i përmbush kriteret  për VBAC?

Pranueshmëria e VBAC varet nga shumë faktorë. Për shembull:

Çfarë lloj prerjeje (incizioni) të mitrës është përdorur për prerjen e mëparshme cezariane?

Shumica e operacioneve cezariane përdorin një prerje të ulët tërthore (transversale). Gratë që kanë pasur një prerje të ulët tërthore ose të ulët vertikale janë zakonisht kandidate për VBAC. Nëse keni pasur një prerje paraprake të lartë vertikale (klasike), VBAC nuk rekomandohet për shkak të rrezikut të çarjes së mitrës.

 

A keni pasur ndonjëherë rupturë  të mitrës? Nëse po, ju nuk jeni kandidat për VBAC.

 

A keni pasur operacione të tjera në mitrën tuaj? Nëse keni pasur operacione të tjera të mitrës, të tilla si për heqjen e fibroidit, VBAC nuk rekomandohet për shkak të rrezikut të rupturës  së mitrës.

 

A keni pasur lindje të mëparshme vaginale? Një lindje vaginale të paktën një herë para ose pas prerjes tuaj C-lindore rrit probabilitetin e një VBAC të suksesshëm.

 

Sa operacione cezariane  keni pasur? Shumë ofrues të kujdesit shëndetësor nuk do të ofrojnë VBAC nëse keni pasur më shumë se dy operacione cezariane.

 

Kur keni lindur për herë të fundit? Rreziku i rupturës së mitrës është më i lartë nëse provoni VBAC më pak se 18 muaj pas lindjes tuaj të mëparshme.

 

A keni ndonjë shqetësim shëndetësor që mund të ndikojë në lindjen vaginale? Lindja cezariane mund të rekomandohet nëse keni probleme me placentën, foshnja juaj është në një pozicion jonormal, ose prisni  trinjakë ose  më shumë.

 

Ku do ta lindni fëmijën? Planifikoni të lindni në një strukturë të pajisur për të  kryer një operacion emergjent cezarian.  Lindja  në shtëpi nuk është e përshtatshme për VBAC.

 

A do të keni nevojë të nxisni procesin e lindjes? Lindja e detyruar zvogëlon gjasat e një VBAC të suksesshëm.

Si ndryshon lindja  gjatë VBAC nga lindja rutinë vaginale?

Nëse zgjidhni VBAC, kur të  fillojë procesi i lindjes do të ndiqni një proces të ngjashëm me atë të përdorur për çdo lindje vaginale. Sidoqoftë, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor ka të ngjarë të rekomandojë monitorimin e vazhdueshëm të rrahjeve të zemrës së foshnjës suaj dhe të jetë i përgatitur për të bërë një operacion cezarian të përsëritur  nëse është e nevojshme.

 

Çfarë këshille tjetër i ofrohet grave që po marrin parasysh VBAC?

Nëse jeni duke marrë parasysh VBAC, diskutoni opsionin, shqetësimet  dhe pritshmëritë tuaja me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor në fillim të shtatzënisë. Sigurohuni që ai ose ajo të ketë historinë tuaj të plotë mjekësore, duke përfshirë çdo të dhënë lidhur me operacionet e mëparshme cezariane  dhe çdo procedurë tjetër kirurgjikale  në mitër. Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të llogarisë mundësinë që të keni një VBAC të suksesshëm.

 

Gjithashtu,  duhet të planifikoni ta lindni fëmijën tuaj në një strukturë të pajisur për të kryer një operacion urgjent .Vazhdoni të diskutoni për rreziqet dhe përfitimet e VBAC gjatë gjithë shtatëzanisë, veçanërisht nëse shfaqen faktorë të caktuar rreziku.

 

Mbi të gjitha, përpiquni të qëndroni fleksibël. Rrethanat e shtatzënisë suaj suaj mund ta bëjnë VBAC një zgjedhje të qartë ose, pas këshillimit, ju dhe ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të vendosni që një operacion i përsëritur cezarian  do të ishte zgjedhja më  e mirë.

V.O – Vendimi përfundimtar sigurisht do të vlerësohet nga mjeku juaj.

Dr. A. Prushi
Përpunoi: Dr. Ina Cala

38

Rutina e kujdesit për lëkurën gjatë shtatzënisë

by with No Comment Obstetrikë

 

Në momentin që mësoni që jeni shtatëzënë, shumë gjëra ndryshojnë në jetën tuaj. Këto ndryshime përfshijnë edhe rutinën e kujdesit për lëkurën.

Disa ingredientë absorbohen nga trupi juaj e si rrjedhojë, absorbohen edhe nga bebi juaj.

 

Fillimisht po përshkruajmë disa ndryshime që i ndodhin lëkurës suaj gjatë shtatëzënisë.  Disa nga problematikat më të zakonshme të lëkurës gjatë shtatëzënisë janë:

– lëkura e thatë

– melasma (një lëkurë më e errët)

– aknet

Patologjitë si ekzema, rozacea, psoriazis gjithashtu mund të ndryshojnë për mirë ose për keq gjatë shtatëzënisë.

 

  • Ingredientët që duhen shmangur gjatë shtatëzënisë

 

Retinoidet

Aplikimi lokal i kremrave/serumeve që kanë përqëndrim të lartë retinoidesh janë lidhur me probleme neurokonjitive të bebes.

Për këtë arsye vajzat dhe gratë shtatëzënë duhet të ndalojnë përdorimin 1-3 muaj përpara se të fillojnë përpjekjet për të mbetur shtatëzënë. (Për informacion më të gjerë, klikoni https://www.drardi.com/retinoidet-dhe-shtatzenia-perditesim-nga-ema/)

 

Acidi salicilik në doza të larta

Njihet gjithashtu si BHA- beta hidroksi acid  dhe përdoret për trajtimin e akneve falë funksionit keratolitik dhe anti-inflamator.  Gjatë shtatëzënisë duhen shmangur dozat e larta të këtij produkti që mund të gjenden në peeling kimikë apo në tabletat orale.  Ndërsa produktet që aplikohen lokalisht me përqindje të ulët të acidit salicilik janë raportuar të sigurta nga Kolegji Amerikan i Gjinekologjisë dhe Obstetrikës(ACOG).

 

Hidrokinoni

Përdoret kryesisht për të reduktuar pigmentimin e lëkurës.  Duke qenë se një përqindje e madhe e hidrokinonit absorbohet në lëkurë është e mira të limitohet ekspozimi ndaj tij gjatë shtatëzënisë.

 

Ftalatet

Ekspozimi ndaj ftalateve tek kafshët është shoqëruar me disfunksion riprodhues dhe endokrin.  Ndonëse nuk ka studime tek njerëzit për efektin e ftalateve, rekomandohet shmangia e tyre gjatë shtatëzënisë.  Burimi kryesor i ekspozimit ndaj ftalateve janë produktet e kozmetike dhe forma  më e shpeshtë e përdorur në këto produkte është dietilftalati (DEP).

 

Formaldehidi

Ditët e sotme po përdoret në produktet kozmetike/të kujdesit të lëkurës gjithnjë e më rrallë si konservues pasi njihet si karcinogjen dhe sipas CDC mund të rrisë riskun për infertilitet dhe abort.

Kimikatet çliruese të formaldehidit më shpesh të gjetura në kozmetikë janë:

  • bronopol
  • hidantoina DMDM
  • urea diazolidinil
  • hidroksimetilglucinat
  • urea imidazolidinil
  • kuaternium-15
  • 5-bromo-5-nitro-1,3-dioxane

 

Kremrat e diellit kimikë

Oxybenzone dhe derivatet e tij janë filtra kimikë të përdorur në kremrat e diellit.  Është efektiv për mbrojtjen nga dielli, por duke qenë një përbërës që ndikon në sistemin endokrin, ekziston shqetësimi që mund të dëmtojë bebin dhe nënën.  Sipas një studimi të kryer tek kafshët, ekspozimi ndaj oxybenzonit gjatë shtatëzënisë është shoqëruar me ndryshime të përhershme në gjendrat mamare dhe në laktacion.  Të tjera studime e kanë lidhur edhe me sëmundje neurologjike në moshë të rritur.

Prandaj gjatë shtatëzënisë, rekomandohet përdorimi i kremrave të diellit mineralë, të cilët krijojnë një barrierë fizike dhe nuk lejojnë depërtimin e UVA dhe UVB. Tek këta kremra kërkoni përbërës si oksidi i zinkut dhe dioksidi i titaniumit.

 

  • Ingredientët e sigurt për përdorim gjatë shtatëzënisë

 

Akne dhe hiperpigmentim

Acidi glikolik – AHA- në përqindje të vogla është raportuar i sigurt për përdorim gjatë shtatëzënisë.  Gjithashtu edhe acidi azelaik nuk   shoqërohet me probleme për bebin, për këtë arsye mund të përdoren për trajtimin e akneve dhe reduktimin e hiperpigmentimit edhe gjatë shtatëzënisë.

 

Anti-aging/Rrudhat

Antioksidantë të sigurtë që mund të përdoren  gjatë shtatëzënisë janë vitamina C dhe derivatet e saj, të cilat rrisin vitalitetin e lëkurës dhe e mbrojnë atë nga dëmtimet. Gjithashtu vitamina C e aplikuar përpara kremit të diellit në mëngjes, rrit mbrojtjen që ofron kremi i diellit.

Kujdes: Kjo nuk do të thotë që vetëm vitamina C mjafton dhe as që mund të përdorni spf me faktor më të ulët se 30.

 

Të tjerë antioksidantë të sigurtë për përdorim gjatë shtatëzënisë janë:

– vitamina E

– vitamina K

– vitamina B3 (niacinamidet)

– çaji jeshil

 

Lëkura e thatë dhe strijat

Gjatë shtatëzënisë ndryshimet hormonale dhe kërkesat e bebit mund të çojnë në një lëkurë të dehidruar.

Krahas konsumit të shtuar të ujit, një sërë produktesh hidratuese mund të vijnë në ndihmë si:

  • peptidet
  • acidi hialuronik.

Përsa i përket strijave, një mënyrë parandalimi është hidratimi i vazhdueshëm i lëkurës.

 

Mbrojtja nga dielli

Mbrojtja nga dielli është një ndër gjërat më të rëndësishme që mund të bëjmë për të parandaluar plakjen dhe kancerin e lëkurës. Gjatë shtatëzënisë, siç u përmend edhe më lart rekomandohen kremrat e dielliet mineralë.

 

Si të kontrollojmë që produktet e skincare janë të sigurta?

 

Fillimisht është e rëndësishme që të diskutohet siguria e produkteve të lëkurës me dermatologun dhe gjinekologun tuaj, sidomos nëse po merrni medikamente me recetë.

 

Së dyti, ju mund të kontrolloni listën e ingredientëve të produkteve që përdorni. Një burim i besueshëm dhe i sigurt është Environmental Working Group (EWG).

 

Dr.Ardi Prushi

Përshtati: Frisiana Mirashi

 

37

Bartolini – Cili është roli?

by with No Comment Gjinekologji

 

Gjëndrat e Bartolinit janë të vendosura në secilën anë të hapjes vaginale. Këto gjëndra sekretojnë lëngun që ndihmon  në lubrifikimin e vaginës.

Ndonjëherë hapjet e këtyre gjëndrave bllokohen, duke bërë që lëngu të grumbullohet  në gjëndër. Rezultati është  një ënjtje apo masë relativisht pa dhimbje e quajtur një kist Bartholini. Nëse lëngu brenda kistit infektohet, mund të zhvillohet një abces(qelb) i rrethuar nga indet e inflamuara.

Kisti ose abscesi i Bartholin është i zakonshëm. Trajtimi i kistit të Bartholinit varet nga madhësia e kistit, sa i dhimbshëm është  ai  dhe nëse kisti është i infektuar apo nëse bëhet fjalë për një kist të infektuar.

Ndonjëherë trajtimi në shtëpi është gjithçka që ju nevojitet. Në raste të tjera,  drenimi kirurgjikal i kistit të Bartholin është i nevojshëm. Nëse ndodh një infeksion, antibiotikët mund të jenë të dobishëm për ta trajtuar.

 

Simptomat

Nëse keni një kist të vogël, të pa infektuar të Bartholinit, mund të mos e vini re aspak. Nëse kisti rritet, ju mund të ndjeni një zmadhim ose masë afër hapjes tuaj vaginale. Edhe pse një kist është zakonisht pa dhimbje, ai mund të jetë i ndjeshëm.

Një infeksion i plotë i kistit të Bartholinit mund të ndodhë brenda pak ditësh. Nëse kisti  infektohet, mund të përjetoni:

  • Një masë e butë, e dhimbshme pranë hapjes vaginale
  • Parehati gjatë ecjes ose uljes
  • Dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale
  • Ethe

Kisti ose abscesi i Bartholinit zakonisht ndodh vetëm në njërën anë të hapjes vaginale.

 

 

Kur të shihni një mjek?

Kontaktoni mjekun tuaj nëse keni një masë  të dhimbshme pranë hapjes së vaginës suaj që nuk përmirësohet pas dy ose tre ditëve të kujdesit ndaj vetes-për shembull, lagia e zonës me ujë të ngrohtë (banjë sitz). Nëse dhimbja është e fortë, bëni një takim me mjekun tuaj menjëherë.

Gjithashtu telefononi menjëherë mjekun tuaj nëse ndjeni një masë të re të re pranë hapjes tuaj vaginale dhe jeni mbi 40 vjeç. Edhe pse e rrallë, një masë e tillë mund të jetë një shenjë e një problemi më serioz, siç është kanceri.

 

Shkaqet

Ekspertët besojnë se shkaku i kistit të Bartholinit është një kthim mbrapsht i lëngut. Lëngu mund të grumbullohet kur hapja e gjëndrës (kanalit) pengohet, ndoshta e shkaktuar nga infeksioni ose dëmtimi.

Kisti i Bartholinit mund të infektohet, duke formuar një absces. Një numër bakteresh mund të shkaktojnë infeksionin, përfshirë Escherichia coli (E. coli) dhe bakteret që shkaktojnë infeksione seksualisht të transmetueshme si gonorrhea dhe klamidia.

 

Komplikimet

Kisti ose abscesi i Bartholinit mund të përsëritet dhe përsëri të kërkojë trajtim.

 

Parandalimi

Nuk ka asnjë mënyrë për të parandaluar një kist të Bartholinit. Sidoqoftë, praktikat e seksit më të sigurt – në veçanti, përdorimi i prezervativëve – dhe zakonet e mira të higjienës intime mund të ndihmojnë në parandalimin e infeksionit të një kisti dhe formimin e një abscesi.

 

Diagnostikimi

Për të diagnostikuar një kist të Bartholin, mjeku juaj mund të:

  • Bëjë pyetje në lidhje me historinë tuaj mjekësore
  • Kryejë një ekzaminim pelvik
  • Marrë një mostër të sekrecioneve nga vagina ose qafa e mitrës për të testuar për një infeksion seksualisht të transmetueshëm
  • Rekomandojë një biopsi për të kontrolluar për qelizat kanceroze nëse jeni në postmenopauzë ose mbi 40 vjeç

Nëse  kanceri përbën një shqetësim , mjeku juaj mund t’ju referojë tek një gjinekolog i specializuar në kanceret e sistemit riprodhues të femrës.

 

Trajtimi

Shpesh një kist i Bartholinit nuk kërkon trajtim – veçanërisht nëse kisti nuk shkakton shenja ose simptoma. Kur është e nevojshme, trajtimi varet nga madhësia e kistit, niveli i shqetësimit tuaj dhe nëse është infektuar, gjë që mund të rezultojë në një absces.

Opsionet e trajtimit që mjeku juaj mund të rekomandojë përfshijnë:

  • Banja Sitz. Qëndrimi në një vaskë të mbushur me disa centimetra ujë të ngrohtë (banjë sitz) disa herë në ditë për tre ose katër ditë mund të ndihmojë që një kist i vogël, i infektuar të shpërthejë dhe të thahet vetë.
  • Drenimi kirurgjikal. Ju mund të keni nevojë për kirurgji për të drenuar një kist të infektuar ose shumë të madh. Drenimi i një kisti mund të bëhet duke përdorur anestezi lokale ose qetësues.

Për procedurën, mjeku juaj bën një prerje të vogël në kist, e lejon atë të kullojë dhe më pas vendos një  kateter në  nivel të incizionit. Kateteri qëndron në vend deri në gjashtë javë për të mbajtur  të hapur incizionin dhe për të lejuar kullimin e plotë.

  • Antibiotikët. Mjeku juaj mund të përshkruajë një antibiotik nëse kisti juaj është i infektuar ose nëse testimi zbulon se keni një infeksion seksualisht të transmetueshëm. Por nëse abscesi kullohet siç duhet, mund të mos keni nevojë për antibiotikë.
  • Marsupializimi. Nëse kistet përsëriten ose ju shqetësojnë, një procedurë marsupializimi mund të ndihmojë. Mjeku juaj vendos penj në secilën anë të një inciozioni drenimi për të krijuar një hapje të përhershme rreth 6 milimetra e gjatë. Një kateter i futur mund të vendoset për të nxitur kullimin për disa ditë pas procedurës dhe për të ndihmuar në parandalimin e përsëritjes.

Rrallë, për kistet e vazhdueshme që nuk trajtohen në mënyrë efektive nga procedurat e mësipërme, mjeku juaj mund të rekomandojë kirurgji për të hequr gjëndrën e Bartholin. Heqja kirurgjikale zakonisht bëhet në një spital nën anestezi të përgjithshme. Heqja kirurgjikale e gjëndrës mbart një rrezik më të madh të gjakderdhjes ose komplikimeve pas procedurës.

 

 

Mënyra e jetesës dhe trajtimi në kushte shtëpie

Banja e përditshme në ujë të ngrohtë, disa herë në ditë, mund të jetë e mjaftueshme për të zgjidhur kistin ose abscesin e infektuar të Bartholinit.

Pas një procedure kirurgjikale për të trajtuar një kist të infektuar ose absces, qëndrimi  në ujë të ngrohtë është veçanërisht e rëndësishme. Banjot Sitz ndihmojnë për ta mbajtur zonën të pastër, lehtësojnë shqetësimet dhe nxisin kullimin efektiv të kistit. Qetësuesit e dhimbjeve gjithashtu mund të jenë të dobishëm.

 

Përgatitja për takimin tuaj me mjekun

Takimi juaj i parë ka të ngjarë të jetë ose me ofruesin tuaj të kujdesit parësor ose me një mjek i specializuar  (gjinekolog).

 

Çfarë mund të bëni për t’u përgatitur për takimin tuaj:

  • Shkruani simptomat tuaja, përfshirë ato që duken të palidhura me gjendjen tuaj.
  • Bëni një listë të ilaçeve, vitaminave ose suplementeve që merrni së bashku me dozat.
  • Merrni një fletore me vete për të shkruar informacionin gjatë vizitës suaj.
  • Përgatitni pyetje për t’i bërë mjekut tuaj, duke renditur pyetjet më të rëndësishme së pari për t’u siguruar që i mbuloni ato.

 

Për kistin e Bartholinit, disa pyetje themelore përfshijnë:

  • Çfarë i shkakton simptomat e mia?
  • Çfarë lloj testesh mund të më nevojiten?
  • A do të largohet kisti vetë, apo do të kem nevojë për trajtim?
  • Sa kohë duhet të pres pas trajtimit para se të bëj seks?
  • Cilat masa të kujdesit për veten mund të ndihmojnë në lehtësimin e simptomave të mia?
  • A ka të ngjarë të ripërsëritet?
  • A keni ndonjë material të shtypur ose broshura që mund të marr me vete në shtëpi? Cilat faqe webi rekomandoni?

Mos hezitoni të bëni pyetje të tjera gjatë takimit tuaj siç ju vijnë në mendje.

 

Çfarë duhet të prisni nga mjeku juaj?

Disa pyetje të mundshme që mjeku juaj mund të bëjë përfshijnë:

  • Sa kohë keni pasur simptoma?
  • Sa të rënda janë simptomat tuaja?
  • A përjetoni dhimbje gjatë seksit?
  • A përjetoni dhimbje gjatë aktiviteteve normale ditore?
  • A ka ndonjë gjë apo aktivitet që përmirëson simptomat tuaja?
  • A i përkeqëson ndonjë gjë simptomat tuaja?

 

 

36

Dhimbjet e kokës gjatë shtatzënisë – Çfarë të bëj?

by with No Comment Obstetrikë

 

Dhimbjet e kokës mund të jenë të zakonshme në shtatzëninë e hershme dhe  zakonisht përmirësohen ndërsa shtatzënia juaj vazhdon.

Ato nuk dëmtojnë fëmijën tuaj, por mund të jenë të pakëndshme për ju.

Një dhimbje koke ndonjëherë mund të jetë një simptomë e pre-eklampsisë , e cila mund të çojë në komplikime serioze nëse nuk monitorohet dhe trajtohet. Pre-eklampsia zakonisht fillon pas javës së 20-të shtatzënisë.

 

Përballimi i dhimbjeve të kokës në shtatzëni

Paracetamoli është zgjedhja e parë kundër dhimbjeve nëse jeni shtatzënë.

Sidoqoftë, për siguri, nëse merrni paracetamol në shtatzëni, merreni atë për kohën më të shkurtër të mundshme.

Ju mund të merrni këshilla nga farmacisti, mamia ose mjeku i përgjithshëm se sa paracetamol mund të merrni dhe për sa kohë.

Ekzistojnë disa qetësues të dhimbjeve që duhet të shmangni gjatë shtatëzënësisë –  ato që përmbajnë kodeinë dhe ilacet anti-inflamatore jo-steroide  si ibuprofen – nëse nuk përshkruhen nga mjeku juaj.

Ju gjithashtu mund të bëni ndryshime në stilin e jetës  për të  ndihmuar në parandalimin dhe trajtimin e dhimbjeve të kokës. Mundohuni të:

  • pini shumë lëngje për të parandaluar dehidratimin
  • flini mjaftueshëm – lexoni Tiredness and sleep problems – NHS (www.nhs.uk) për të mësuar më shumë rreth kësaj
  • pushoni dhe relaksohuni – mund të provoni yoga për shembull.

Nëse jeni shtatzënë, pa dyshim që po përjetoni dhimbje të reja. Nëse jeni gjithashtu një nga miliona gra shtatzëna që përjetojnë migrenë, duhet  të dini se shtatzënia lehtëson simptomat e dhimbjes së kokës së migrenës për shumë gra. Por edhe nëse kjo nuk ndodh  për ju, informacioni në këtë artikull mund t’ju ndihmojë të përballoni.

 

Shkaqet e dhimbjeve të kokës të tipit migrenë

Saktesisht shkaku i  dhimbjes së kokës migrenë nuk dihet. Por migrena duket se përfshin ndryshime në rrugët nervore, neurotransmetues  dhe rrjedhjen e gjakut në tru.

Studiuesit besojnë se qelizat e trurit tepër të ngacmuara stimulojnë një çlirim të substancave të ndryshme . Këto kimikate irritojnë enët e gjakut në sipërfaqen e trurit. Kjo, nga ana tjetër, bën që enët e gjakut të fryhen dhe të stimulojnë reagimin e dhimbjes.

Estrogjeni mendohet se luan një rol në migrenë. Kjo është arsyeja pse shtatzënia, menstruacionet dhe menopauza shpesh ndryshojnë modelin e dhimbjes së një gruaje.

Neurotransmetuesi serotoninë gjithashtu duket se ka një rol kryesor në migrenë.

 

Zbulimi i faktorëve shpërthyes përmes një ditari

Ndryshimet  hormonale gjatë shtatzënisë nuk janë e vetmja gjë që mund të shkaktojë dhimbjen e kokës  migrenë. Shumica e grave kanë një kombinim të shkaktarëve. Për shembull, stresi, vaktet e anashkaluara dhe mungesa e gjumit mund të shkaktojnë atë.

Ka raste kur dhimbja mund të zgjasë disa orë e për disa të tjerë, nëse nuk trajtohen, mund të zgjasin disa ditë. Migrena është mjaft e paparashikueshme. Pra, ndërsa shtatzënia mund ta bëjë dhimbjen  më keq për një grua, ajo mund të zhduket plotësisht tek një tjetër.

Një ditar i dhimbjes së kokës mund t’ju lejojë të gjurmoni shkaktarët tuaj të veçantë. Kjo do ta ndihmojë mjekun tuaj të vendosë se çfarë trajtimi do të funksionojë më mirë për të lehtësuar simptomat  specifike. Mund t’ju ndihmojë gjithashtu të njihni cilët shkaktarë duhet të shmangni ndërsa jeni shtatzënë.

Sa herë që keni dhimbje koke, shkruani:

  • Simptomat tuaja specifike: atje ku ndjeni dhimbjen, si ndihet dhimbja dhe çdo simptomë tjetër si të vjella ose ndjeshmëri ndaj zhurmës, erërave ose dritës
  • Koha kur dhimbja juaj e kokës filloi dhe kur mbaroi
  • Ushqime dhe pije që keni konsumuar gjatë 24 orëve para migrenës
  • Çdo ndryshim në mjedisin tuaj, si udhëtimi në një vend të ri, ndryshimi i motit ose provimi i llojeve të reja të ushqimit
  • Çdo trajtim që keni provuar, dhe nëse ju ka ndihmuar apo përkeqësuar dhimbjen e kokës

 

Shkaktarët e zakonshëm të dhimbjes së kokës përfshijnë:

  • Cokollata
  • Kafeina
  • Ushqime që përmbajnë konservantë (glutamate monosodium) dhe nitrate
  • Aspartame (ëmbëlsues artficial)

 

 

Testet për Migrenën

Dhimbjet e kokës mund të shkaktohen nga një ndërlikim i shtatzënisë i quajtur preeklampsi (gjendje hipertensioni dhe proteinurie) . Kështu që mjeku juaj mund t’ju vlerësojë për atë gjendje përpara se të vendosni një diagnozë të migrenës. Sigurohuni t’i tregoni mjekut tuaj për të gjitha ilaçet që jeni duke marrë, duke përfshirë ato pa recetë dhe shtesa natyrore. Gjithashtu informoni mjekun tuaj nëse dikush në familjen tuaj ka pasur migrenë.

Mjeku shpesh mund të diagnostikojë migrenën nga një ditar i dhimbjes së kokës dhe historinë tuaj mjekësore. Skanimet me CT dhe testet e tjera të radiologjisë për të përjashtuar shkaqet e tjera të dhimbjeve të kokës tuaj zakonisht nuk këshillohen në shtatzëni. Kjo për shkak të rreziqeve të mundshme për fetusin.

 

Vetë-Kujdesi ndaj Migrenës

Linja juaj e parë e mbrojtjes kundër dhimbjeve të kokës nga migrena është një mënyrë jetese e shëndetshme . Këtu janë disa këshilla për t’ju ndihmuar të menaxhoni migrenën gjatë shtatëzanisë:

  • Shmangni faktorët shpërthyes të njohur, të tilla si ushqimet specifike, sa më shumë që të jetë e mundur.
  • Mbani një orar të parashikueshëm të vakteve.
  • Pini shumë ujë.
  • Pushoni shumë.
  • Merrni parasysh ndjekien e yoges ose teknikave të tjera relaksimi.
  • Kur të nis dhimbja, provo pako akulli, masazh dhe pusho në një dhomë të qetë, të errësuar.

 

Medikamente për migrenë

Nëse jeni shtatzënë – ose planifikoni të mbeteni shtatzënë së shpejti – mjeku juaj në përgjithësi do t’ju këshillojë të qëndroni larg ilaçeve nëse nuk janë absolutisht të nevojshme. Së bashku, do të duhet të peshoni efektet e mundshme të një ilaçi tek fëmija juaj i palindur.

Shumë prej ilaçeve kundër migrenës për të trajtuar ose parandaluar dhimbjen duhet të shmangen gjatë shtatëzënësisë. Disa kanë qenë të lidhura me defekte të lindura tek foshnjat. Medikamente të tjera shoqërohen me ndërlikime të shtatzënisë. Për shembull, disa janë shoqëruar me gjakderdhje, abort spontan ose kufizim të rritjes intrauterine (IUGR), një gjendje në të cilën mitra dhe fetusi nuk rriten normalisht.

 

 

 

Trajtimi akut i migrenës

Trajtimi akut synon të ndalojë një sulm të migrenës pasi shfaqen shenjat e para të tij.

Qetësuesit e dhimbjes, të quajtur gjithashtu analgjezikë, mund të ndihmojnë në lehtësimin e dhimbjes së fortë të migrenës.

  • Acetaminofeni( paracetamoli) zakonisht konsiderohet me rrezik të ulët gjatë shtatëzënësisë.
  • Barnat anti-inflamatore josteroide (NSAID), përfshirë aspirinën, mund të kenë rrezik për gjakderdhje dhe aborti nëse merren në shtatzëninë e hershme. Ekziston gjithashtu një rrezik i mundshëm i ndërlikimeve të zemrës tek foshnja nëse ato merren në tremujorin e tretë. Aspirina e marrë afër lindjes mund të çojë në humbje të tepërt të gjakut tek nënat gjatë lindjes.
  • Shumica e NSAIDs, përfshirë ibuprofenin – të shitur pa recetë – nuk kanë mjaft studime kërkimore të kontrolluara për të vlerësuar të gjitha rreziqet e tyre në shtatzëni.
  • Përgjithësisht duhet të shmangen lehtësuesit e dhimbjeve të tipit narkotik. Ekziston një rrezik i dyfishtë i varësisë tek nënat dhe foshnjat nëse ato përdoren për periudha të zgjatura kohore.
  • Ergotaminat veprojnë posaçërisht për dhimbjet e migrenës. Por mjekët këshillojnë që të mos merren këto ilaçe gjatë shtatëzanisë. Ato mbartin një rrezik për defekte të lindura, veçanërisht nëse merren në tremujorin e parë. Këto barna gjithashtu mund të stimulojnë kontraktimet e lindjes dhe lindjen e parakohshme.
  • Triptanët punojnë posaçërisht për dhimbjet e migrenës. Triptanët nuk dihet të shkaktojnë defekte të lindura. Por shumica e hulumtimeve të deri tanishme janë përqendruar te kafshët, jo te njerëzit. Mjeku juaj mund t’ju ndihmojë të vendosni nëse është i sigurt për ju dhe foshnjën tuaj të palindur.
  • Medikamente të tjera mund të përshkruhen për lehtësimin e simptomave specifike të migrenës gjatë shtatzënisë. Për shembull, antiemetikët ndihmojnë në qetësimin e të vjellave dhe të përzierave që mund të shoqërojnë migrenën. Por shumë nga ilaçet që zakonisht përdoren për migrenën nuk janë studiuar në mënyrë adekuate gjatë shtatzënisë.

 

Trajtimi parandalues ​​i migrenës

Nëse keni dhimbje të  të fortë, të përsëritur, trajtimi parandalues ​​mund të ndalojë sulmet e ardhshme ose të zvogëlojë ashpërsinë e tyre. Shumë prej ilaçeve të përdorura për parandalim u përdorën fillimisht për gjendje të tjera, të tilla si presioni i lartë i gjakut.

Shikoni një neurolog me përvojë në trajtimin e grave shtatzëna. Ata do të përshkruajnë një ilaç në dozën më të ulët të nevojshme për t’ju ndihmuar. Medikamente relativisht të sigurta për migrenën përfshijnë beta-bllokues, të tilla si Metoprolol (Lopressor, Toprol XL) dhe Propranolol (Inderal LA, Inderal XL, InnoPran XL)

Kur jeni shtatzënë, gjithmonë flisni me mjekun tuaj përpara se të merrni ndonjë ilaç, produkt bimor ose ilaç natyral.

Nëse nuk mund të merrni ilaçe ose dëshironi të mos merrni, ka disa pajisje që mund të merren parasysh. Cefaly është një pajisje e lëvizshme si shirit koke që jep impulse elektrike në lëkurën e ballit. Kjo stimulon një nerv të shoqëruar me dhimbjen e  migrenës. Cefaly përdoret një herë në ditë për 20 minuta, dhe kur të jetë ndezur do të ndjeni një ndjesi shpimi gjilpërash ose masazhimi.

SpringTMS është një magnet i vendosur në pjesën e pasme të kokës në shenjën e parë të një dhimbje koke. Ai jep një puls magnetik  që stimulon një pjesë të trurit. Zakonisht nuk ka efekte anësore. Gjithashtu, gammaCore është një pajisje portative e mbajtur me dorë e cila është një stimulues joinvaziv i nervit vagus (nVS). Kur vendoset mbi nervin vagus në qafë, ajo lëshon një stimulim të lehtë elektrik në fijet e nervit për të lehtësuar dhimbjen.

Nëse jeni duke parë një specialist të dhimbjes së kokës, kontrolloni dy herë me obstetrin ose maminë tuaj të çertifikuar për sigurinë e ndonjë ilaçi ose pajisje gjatë shtatzënisë. Ndonëse dhimbja e migrenës mund të jetë torturuese, kujdes riskun që mund ti shkaktoni foshnjës suaj nga përdorimi i gabuuar i medikamenteve dhe pajisjeve të ndryshme.

V.O – Asnjë nga medikamentet e mësipërme nuk duhet të merren pa rekomandimin e mjekut! Për cdo problem, drejtojuni mjekut që ju ndjek!

 

NENSI XHAXHO

35

Shtatzënia e shumëfishtë

by with No Comment Obstetrikë

Cfarë është shtatzënia multiple?

Shtatzënia me më shumë se një fetus quhet shtatzani multiple.

 

Si ndodh shtatzënia multiple?

 

Nëse më shumë se një vezë lirohet gjatë ciklit menstrual dhe keto vezë fertilizohen nga spermatozoidet, më shumë se një embrion mund të rritet në mitër. Ky lloj i shtatzanisë mund të rezultojë me binjak ose më shumë. Kur një vezë e fertilizuar ndahet, rezulton në dy ose më shumë embrione identike. Ky lloj i shtatzanisë rezulton në binjak identik. Binjakët vëllazërorë janë më të shpeshtë se ato identike.

 

Cilët janë shkaktarët për shtatzaninë multiple?

Përdorimi i barnave për fertilitet për të nxitur ovulimin zakonisht ndihmon që të lirohet më shumë se një vezë nga vezoret , dhe si rezultat mund të dalin binjak , trinjak apo më shumë.

 

Fertilizimi in vitro (ivf) mund të cojë në shtatzani multiple nëse më shumë se një embiron transferohet në mitër.

 

Gratë sipër moshës 35 kanë më shumë predispozita që të lirojnë dy apo më shumë vezë në një cikël menstrual se sa gratë që janë më të reja në moshë.

 

Cilat janë simptomat e shtatzënisë multiple?

Gratë të cilat janë shtatzënë me më shumë se një fetus kanë simptoma më të forta të të vjellave në mëngjes, dhe dhimbje të gjoksit më të forta se sa ato me shtatzani me një embrion. Shtimi në peshë më i shpejtë ndodh gjithashtu. Kjo mund të diktohet me ultrazë.

 

A duhet të fitoj më shumë peshë nëse jam shtatzënë me më shumë se një fetus?

 

Shumica e grave me këtë lloj shtatzanie zakonisht duhet të marrin më shumë peshë. 300 kalori më tepër në ditë janë të nevojshme për secilin fetus. Psh. Nëse jeni shtazanë me binjak, ju duhen 600 kalori më tepër në ditë. Për më shumë se dy fetuse duhet të konsultoheni me gjinekologun tuaj.

 

A mund të bëj aktivitete fizike nëse jam shtatzënë me binjak?

 

Të jeni aktiv gjatë shtatzanisë është e domosdoshme për shëndetin tuaj, por duhet të evitoni ushtrimet e tepërta. 30 minuta me Ushtrimet si noti, joga dhe ecja janë të rekomandueshme. Nëse keni probleme gjatë shtatzanisë konsultohuni me gjinekologun tuaj.

 

Si do të jetë përcjellja e shtatzanisë?

 

Me shumë mundësi kontrollet tek gjinekologu do të jenë më të shpeshta. Duke filluar nga tremestri i dytë, nevoja për të bërë ultrazë është cdo 4-6 javë. Nëse dyshohet për ndonjë problem sugjerohen analiza të tjera nga doktori juaj.

 

Cilat janë komplikimet më të shpeshta në shtatzani multiple?

 

Komplikimi më i shpeshtë është lindja e parakohshme. Më shumë se gjysma e binjakëve lindin para kohës .

 

Cfarë janë korioni dhe amnioni?

Në fazat e para te shtatzanisë multiple, bëhet ekzaminimi me ultrazë për të parë nëse secili fetus ka korionin dhe qeskën e amnionit. Ka tre lloje të binjakëve :

 

  1. Dikorionik- diamniotik- janë binjakë të cilët kanë korionin dhe amnionin e vet. Zakonisht nuk kan të njejtën placentë dhe mund të jenë vëllazerorë ose identik.
  2. Monokorinik-diamniotik- janë binjakë të cilët kanë një korion por kanë qeska te ndara amniotike. Kanë të njëjtën placentë dhe janë identikë.
  3. Monokorinik-monoamniotik- jane binjakë të cilët kanë nje korion dhe një qeskë ambiotike. Kanë të njejtën placentë dhe janë identikë

 

Cilat janë risqet për binjakë monokorinik?

 

Binjakët monokorinik kanë më shumë risqe për komplikime se sa ata me placentë të ndarë. Një nga problemet që mund të shfaqet është sindroma transfuzioni binjak-binjak (TTTS). Me këtë sindromë qarkullimi i gjakut nuk është i balancuar. Një binjak dhuron gjak tek binjaku tjetër. Dhuruesi ka shumë pak gjak, ndersa marresi ka shumë gjak. Sa më herët shfaqet sindroma aq më e rrezikshme është për jetën e tyre.

 

Megjithse shtatzëniamonokorionike dhe monoamniotike është e rrallë, kjo shtatzani është shumë e rrezikshme. Problemi më i shpeshtë është komplikimi i kordonit . Gratë me këtë lloj te shtatzanisë percillen më me kujdes dhe më shpesh si dhe lindja zakonisht bëhet me nderhyrje cezariane.

 

A ka mundësi qe shtatzënia multiple të ketë ndikim ne depresionin pas lindjes?

 

Shtatzënia multiple rritë riskun për shoqërim me depresion pas lindjes. Nëse keni ndjesi të forta të emocioneve, mërzitjes, ankthit të cilat ju pengojnë që të zhvilloni jetën si më para dhe të kryeni detyrat tuaja atëherë konsultohuni me gjinekologun apo psikologun tuaj.

 

A mund të ushqej bebet me gjidhënie nëse kam binjak apo me shumë?

 

Po, por mund të ju duhet pak mund dhe praktikë. Furnizimi me qumësht do fillojë të jetë në sasinë e duhur. Duhet të hani shëndetshëm dhe të pini sa më shumë lëngje. Specialistët që merren me praktikën e gjidhënies dhe ushqimit me qumesht janë të pranishëm në shumicën e spitaleve dhe ata mund të ju ndihmojnë në këtë drejtim.

 

34

Anomalitë kongenitale të traktit genital femëror – Një vështrim i shpejtë…

by with No Comment Gjinekologji

 

Anomalitë Mulleriane janë anomali kongenitale çka do të thotë ndodhin gjatë zhvillimit fetal dhe janë prezente që në lindje.  Ndërkohë që formohet embrioni, dy duktuset mulleriane zhvillohen dhe formojnë traktin riprodhues femëror që përfshin tubat e fallopit, mitrën, qafën e mitrës dhe 2/3 e sipërme të vaginës.

Një gamë e gjerë malformacionesh mund të ndodhin kur ky proçes nuk kryhet siç duhet.

 

Shkaqet e anomalive mulleriane mund të jenë të trashëgueshme, të tjera mund të jenë të lidhura me një mutacion gjenik ose defekt zhvillimi.

 

Llojet e anomalive mulleriane

 

Ka disa forma të anomalive mulleriane që variojnë nga mungesa e plotë e mitrës tek formimi i një mitre jo të plotë, apo një mitre të dyfishtë.

 

-Agenezia mulleriane- organet genitale nuk zhvillohen.  Mungon mitra, qafa e mitrës dhe pjesa e sipërme e vaginës.  Shembulli më tipik është sindromi Rokitanski-Kuster-Hauser.

 

-Hipoplazitë- janë rastet kur organet zhvillohen pak ose mbeten rudimentare.

 

-Atrezitë- janë rastet  kur ndodhin bllokime në nivele të ndryshme të vaginës, që pengojnë derdhjen e fluksit menstrual.

 

-Uterusi unikorn- ndodh kur njëri nga duktuset mulleriane është plotësisht ose pjesërisht i pazhvilluar.  Në këtë rast kemi praninë e një gjysëm-mitre në formën e një bananeje. Mund të shoqërohet me mungesën e veshkës së anës difektoze.

Uterusi unikorn mund të jetë me ose pa korn rudimentar.   Kur briri rudimentar nuk ka kavitet komunikues me pjesën tjetër të mitrës, mund të shkaktojë probleme dhe duhet hequr me rrugë kirurgjikale.

 

-Uterusi didelf- shpesh i referohen si uterusi i dyfishtë.  Në rastin e uterusit didelf kemi dy uteruse të veçanta, me dy kolume.  Kavitetet uterine janë plotësisht të ndara, por kolumet janë shpesh të bashkuara në pjesën e jashtme të tyre.  Vagina në këto raste mund të jetë me septum ose jo.  Ndonjëherë septumi i vaginës mund të jetë asimetrik dhe i mbyllur në njërën gjysëm duke shkaktuar hematokolpos (gjaku menstrual grumbullohet në vaginë), hematometër (gjaku menstrual grumbullohet në uterus) të kësaj ane, ndërkohë që gjysma tjetër funksionon normalisht, duke krijuar në dukje një imazh të funksionit normal të traktit genital.  Shpesh në këto raste mungon veshka e anës difektoze.

Uterusi didelf ka shancet më të mira për shtatëzëni nga të gjitha anomalitë mulleriane.

 

-Uterusi bikorn- është forma më e shpeshtë e anomalive mulleriane.  Përshkruhet si mitra me dy brirë.  Në këtë anomali, pjesa e sipërme e uterusit është e ndarë, ndërsa pjesa e poshtme e tij dhe kolumi, janë të bashkuara.  Si pasojë e kësaj forme bebi ka më pak hapësirë për t’u rritur sesa në një mitër me formë normale.

 

-Uterus septa- në këtë rast kemi uterusin të ndarë nga një septum.  Septum mund të jetë i pjesshëm ose i plotë dhe të shkojë deri në qafën e mitrës.

 

-Uterusi në formë T- është i lidhur me marrjen e dietilsilbestrolit-DES-nga ana e nënës.  Kemi një kavitet uterin në formë T, me brirë të zgjeruar dhe me një qafë mitre të keqformuar.

 

-Uterusi arkuat – kemi të bëjmë me një mitër në të cilën pjesa e sipërme e saj është në formë harku.  Uterusi arkuat konsiderohet një variacion i normales.

 

– Dështimi i kanalizimit të vaginës- çon në mungesën e vaginës ose në himenin e paperforuar.  Nëse nuk diagnostikohet në fëmijëri, fillon të japë shenja klinike në pubertet ose më vonë- dismenorre, amenorre parësore, hematokolpos me fluks menstrual retrograd.

Himeni i paperforuar- zakonisht i shfaq problemet në pubertet, kur konstatohet  amenorrea parësore (ka mungesë totale menstruacionesh),  si edhe dhimbje të vazhdueshme në fundin e barkut.

 

Diagnoza

Shpesh anomalitë mulleriane diagnostikohen në fillim të pubertetit- kur normalisht duhet të shfaqen menstruacionesh dhe në shumë raste kemi mungesën e tyre.

Një anomali mund të diagnostikohet edhe gjatë kohës që një grua po përpiqet të mbesë shtatëzanë apo ta mbajë një shtatëzëni.

Disa çrregullime shoqërohen me:

  • dhimbje pelvike
  • dhimbje/diskomfort gjatë marrëdhënieve seksuale
  • çrregullime menstruale

 

Diagnoza shpesh vendoset nga ekzaminimet imazherike me interpretimin e mjekut tuaj.

 

Trajtimi

 

Në disa raste, anomalitë mund të lihen të patrajtuara, sidomos në ato raste që nuk ndikojnë në riprodhim.  Anomalitë mulleriane që nuk lejojnë menstruacionin apo shkaktojnë dhimbje sinjifikante, zakonisht trajtohen kirurgjikisht.

 

A mundet në vajzë/grua me këto anomali të mbesë shtatëzënë dhe ta çojë këtë shtatëzëni në term?

 

Anomalitë mulleriane që ndikojnë në riprodhim si një uterus septa, mund të korrigjohen, duke i rritur shancet për një shtatëzëni të suksesshme.

Gratë me një anomali kongenitale që nuk kanë mundur të mbesin shtatëzënë brenda një periudhe 6 mujore përpjekjesh, duhet të konsultohen me një specialist fertiliteti të specializuar në kirurgji.

Kirurgjia mund të riparoje defektin,  të eleminojë diskomfortin gjatë ciklit menstrual apo gjatë marrëdhënieve seksuale.

 

Dr.Ardi Prushi

Përshtati: Frisiana Mirashi

 

33

Covid-19 dhe shtatzënia – Pyetje të shpeshta

by with No Comment Obstetrikë

1: Sa e rrezikuar jam të prekem nga COVID-19 gjatë shtatzanisë?

Studimet tregojnë se gratë shtatzëna nuk kanë ndonjë risk të shtuar për t’u prekur nga COVID-19 krahasuar me një individ tjetër adult. Gati 2/3 e grave shtatzëna të prekura nga COVID-19 nuk shfaqin asnjë simptomë klinike. Gratë që kanë simptoma i kanë ato në format e lehta ose në formë gripi të zakonshëm. Megjithatë, një numër i vogël i grave shtatzëna mund të sëmuren ne format më të rënda. Gratë shtatzëna të prekura nga COVID-19 kanë një risk më të shtuar për të shfaqur rëndim të simptomave krahasuar me gratë që nuk janë shtatzënë, sidomos në trimestrin e tretë. Si rrjedhojë ato hyjnë në listat e personave me risk të lartë.

Disa këshilla esenciale për gratë shtatzëna në pandemi:

  • Ndiqni rregulloret për distancimin social dhe përdorimin e duhur të maskave mbrojtëse.
  • Qëndroni në lëvizje dhe të hidratuara për të ulur riskun e trombozave në shtatzani.
  • Bëni aktivitet fizik dhe mbani një diete të balancuar.
  • Përdorni suplemente me përmbajtje acidi folik dhe vitamine D për të suportuar një shtatzani të shë
  • Kryeni takime të rregullta me mjekun.
  • Kontakto stafin mjeksor i cili është duke ju ndjekur në shtatzani për çdo problem që mund të keni.

 

2: Çfarë të bëj nëse shfaq simptoma të COVID-19?

Simptomat kryesore të COVID-19 janë temperatura e lartë, kollë e thatë e vazhdueshme, humbje ose ndryshim i të nuhaturit dhe të shijuarit (anosmia) etj. Nëse ju shfaqni ndonjë nga këto simptoma, drejtohuni sa më parë tek mjeku i familjes ose pranë instancave përkatëse. Gjithashtu njoftoni edhe mjekun i cili po ndjek shtatzaninë tuaj.

 

3: Çfarë efekti do të ketë në bebin tim nësë diagnostikohem me COVID-19?

Studimet aktuale thonë se nëse ju infektoheni me COVID-19, shancet që ai të krijojë probleme për zhvillimin e bebit tuaj janë të ulëta. Nuk është raportuar asnjë problem i tillë deri më tani.

Gjithashtu nuk ka të dhëna që infektimi me COVID-19 në shtatzaninë e hershme mund të shkaktojë abort spontan.

Transmetimi i COVID-19 nga nëna tek bebi gjatë shtatzanisë dhe lindjes është jo i zakonshëm. Fakti nëse bebi infektohet ose jo me COVID-19 nuk influencohet nga mënyra e lindjes, lloji i ushqyerjes ose fakti nëse nëna qëndron ose jo me bebin. Gjithashtu duhet të theksohet fakti se në shumicën e rasteve të infektimit me COVID-19 të të sapolindurve, ata janë shëruar pa komplikacione.

Megjithatë duhet të themi se sipas studimeve ekziston një risk 2 deri në 3 herë më i lartë për lindje premature për gratë shtatzëna të cilat sëmuren rëndë me COVID-19.

 

4: Përse gratë shtatzëna bëjnë pjesë në grupin me risk të lartë?

Gratë shtatzëna bëjnë pjesë në grupin me risk të lartë për shkak se në një përqindje e vogël e tyre shtatzania mund të alterojë mënyrën sesi trupi përballon infeksionet e rënda virale. Siç thamë, risku më i rritur për rëndimin e simptomave të COVID-19 është gjatë trimestrit të tretë (java 28 e tutje e shtatzanisë).

 

5: A duhet të vaksinohem?

Të gjitha gratë shtatzëna janë të inkurajuara të bëjnë vaksinën kundër COVID-19, e cila është e sigurtë në çdo fazë të shtatzanisë.

 

6: A mund të planifikoj një shtatzani gjatë pandemisë së COVID-19?

Kjo është një zgjedhje personale.

 

Përshtati: Ines Mustafaj

Dr. Ardi Prushi

32

Dyspareunia – Kontakti i dhimbshëm

by with No Comment Gjinekologji

Dispareunia është termi që emërton dhimbjen e vazhdueshme në zonën gjenitale ose në pjesën e legenit përgjatë kryerjes së marrëdhënieve. Dhimbja mund të jetë e fortë dhe intense. Mund të ndodhë para, gjatë, ose pas kryerjes së marrëdhënieve seksuale. Disparuenia haset më shpesh te gratë. Shkaqet e mundshme janë të shumta, por mund të trajtohet.

Çfarë e shkakton dispareuninë?

Dispareunia mund të vijë prej shkaqeve të ndryshme, duke përfshirë këtu probleme fizike ose faktorë emocionalë.

Ndër shkaktarët fizikë të dispareunisë përmendim:

  1. Thatësia vaginale prej menopauzës, lindjes, gjidhënies, medikamenteve të caktuara, ose eksitimit të pamjaftueshëm para aktit.
  2. Probleme me lëkurën që shkaktojnë ulçera, çarje, kruarje, ose djegie.
  3. Infeksione si myku ose ato të traktit urinar.
  4. Dëmtime ose trauma nga procesi i lindjes, aksidente, episiotomi, histerektomi, ose operacione kirurgjikale në zonën e legenit.
  5. Vulvodynia, ose dhimbje e përqëndruar në zonën e vulvës.
  6. Vaginitis, ose inflamacion i vaginës.
  7. Vaginismus, ose tkurrje spontane e muskujve të murit vaginal.
  8. Endometrioza
  9. Cystitis (infeksioni i vezikës urinare)
  10. Sëmundja inflamatore e legenit.
  11. Fibroide të mitrës.
  12. Sindroma e zorrës së irrituar.
  13. Rrezatimi dhe kimioterapia.

 

Faktorë që ulin dëshirën seksuale ose ndikojnë në aftësinë për t’u eksituar mund gjithashtu të shkaktojnë dispareuni. Ndër këta faktorë përmendim:

  1. Stresin, që mund të rezultojë në tkurrjen e muskujve të legenit.
  2. Frikë, ndjesi faji ose turpërimi të lidhura me seksin.
  3. Probleme me imazhin.
  4. Barna si kontraceptivët.
  5. Problemet me partnerin.
  6. Gjendje shëndetësore si kanceri, artriti, diabeti, ose sëmundje të tiroides.
  7. Historik i abuzimit seksual ose përdhunimit.

Cilat janë simptomat e dispareunisë?

Dhimbja prej dispareunisë varion dhe mund të ndihet:

  1. Në vaginë, uretra, ose fshikëz.
  2. Përgjatë penetrimit.
  3. Përgjatë ose pas aktit.
  4. Në zonën e legenit përgjate aktit.
  5. Pas kryerjes së marrëdhënieve normale pa dhimbje.
  6. Vetëm me partner ose rrethana specifike.
  7. Në rastet e përdorimit të tamponit.
  8. E shoqëruar me ndjesi djegieje ose kruarjeje.
  9. E shoqëruar me dhimbje të ngjashme me ato menstrualet.

Cilët janë më të rrezikuar për dispareunia?

Si burrat, edhe gratë mund të përjetojnë dispareunia, megjithatë haset më shpesh në gjininë femërore. Dispareunia renditet ndër problemet më të zakonshme në gra në periudhën postmenopausale.

 

Rreth 75% e grave përjetojnë dhimbje përgjatë aktit të paktën një herë, duke iu referuar Kolegjit Amerikan të Obstetërve dhe Gjinekologëve. Risku është më i lartë nëse:

  1. Merrni medikamente që sjellin si efekt thatësinë vaginale.
  2. Keni një infeksion viral ose bakterial.
  3. Gjendeni në periudhën postmenopausale.

Si diagnostikohet dyspareunia?

Teste të caktuara e ndihmojne mjekun të identifikojë dhe diagnostikojë dispareuninë. Zakonisht mjeku e nis duke krijuar një historik të plotë mjekësor dhe seksual të pacientit. Pyetje që mund të prisni janë:

  1. Kur dhe ku ndjeni dhimbje?
  2. Cilët partnerë ose pozicione ju shkaktojnë dhimbje?
  3. A ju shkaktojnë dhimbje edhe aktivitete të tjera të përditshme?
  4. A është partneri juaj i gatshëm t’ju mbështesë?
  5. A jeni në dijeni të gjendjeve të tjera shëndetësore që mund të jenë duke kontribuar në dhimbjen tuaj?

Një ekzaminim i legenit është gjithashtu i zakonshëm për diagnostikimin e saktë. Përgjatë kësaj procedure, mjeku do të kontrollojë zonën e jashtme dhe të brendshme të legenit për shenja të:

  1. Thatësisë.
  2. Inflamacionit ose infeksionit.
  3. Problemeve anatomike.
  4. Lythave gjenitalë.
  5. Dëmtimeve.
  6. Masave anormale.
  7. Endometriosis

 

Ekzaminimi i brendshëm (internal) bëhet me anë të një speculum, pajisje e cila përdoret edhe për të kontrolluar vaginën gjatë një Pap testi. Mjeku gjithashtu mund të përdorë një tampon pambuku për të ushtruar trysni në zona të ndryshme të vaginës, në mënyrë që të përcaktojë vendndodhjen e dhimbjes.

Mjeku mund të kërkojë kryerjen e testeve shtesë si:

  1. Ultratinguj të zonës së legenit.
  2. Test për kontrollin e infeksioneve.
  3. Test urine.
  4. Test alergjie.
  5. Këshillim psikologjik për prezencen e shkaktarëve emocionalë.

Si trajtohet dispareunia?

Medikamente

Trajtimi i dispareunisë bazohet në shkaktarin e dhimbjes. Nëse dhimbja vjen si pasojë e një infeksioni ose shkaktarëve të tjerë fizikë, mjeku mund të zgjedhë ta trajtojë atë me:

  1. Antibiotikë
  2. Antifungalë
  3. Kortikosteroidë topikalë ose të injektueshëm.

Nëse barna të caktuara janë duke ju sjelle thatësi vaginale, mjeku mund të vendosë për ndryshimin e recetës. Medimakente alternative mund gjithashtu të ndihmojnë në rikthimin e lubrikimit natyral dhe reduktimin e dhimbjes.

Nivelet e ulta të estrogjenit mund të shkaktojnë dispareuni në disa gra. Tableta, kremra, ose një unazë fleksible, mund të bëjnë të mundur clirimin e një doze të rregullt estrogjeni në vaginë.

 

Trajtimi në shtëpi

Trajtimet e mëposhtme mund të ndihmojnë në reduktimin e simptomave të dispareunisë:

  1. Përdorimi i lubrifikantëve që treten në ujë.
  2. Kryerja e marrëdhënieve kur ju dhe partneri juaj ndiheni gati.
  3. Komunikimi i hapur me partnerin në lidhje me dhimbjen e përjetuar.
  4. Shkarkimi i fshikëzës para kryerjes së marrëdhënieve.
  5. Dushi para kryerjes së marrëdhënieve
  6. Aplikimi i akullit në vulva për të qetësuar djegien pas seksit.

Terapitë alternative

Mjeku mund t’ju rekomandojë terapinë, ku përfshihen terapia e desensitizimit ose terapia e seksit. Në terapinë e desensitizimit, do të mësoni rreth teknikave të relaksimit të vaginës, si ushtrimet e Kegelit, të cilat reduktojnë dhimbjen.

Në terapinë e seksit, do të mësoni sesi të rivendosni intimitetin dhe të përmirësoni komunikimin me partnerin tuaj.

Parandalimi i dispareunisë

Në fakt, nuk ka asnjë parandalim specific i dispareunisë. Megjithatë, hapat e mëposhtëm mund të ndihmojnë në zvogëlimin e rrezikut për dhimbje përgjatë aktit:

  1. Pas lindjes, pritja e të paktën gjashtë javëve para rifillimit të aktivitetit seksual.
  2. Përdorimi i lubrifikantëve të tretshëm në ujë në rastet kur thatësia vaginale paraqitet si problem.
  3. Higjiena
  4. Mosshmangia e kontrolleve mjekësore rutinë.
  5. Parandalimi i sëmundjeve seksualisht të transmetueshme me anë të përdorimit të prezervativëve ose barrierave të tjera.
  6. Inkurajimi i lubrifikimit vaginal natyral me anë të kohës së mjaftueshme të stimulimit para kryerjes së aktit.

Dr. Ardi Prushi

Përshtati: Ajna Gjyla

 

 

31

Fertilizimi In Vitro – A do të kemi probleme?

by with No Comment Infertilitet

Cfarë është fertilizimi in Vitro ?

Fertilizimi in Vitro (IVF/FIV) është një metodë teknologjike që mundëson riprodhimin e asistuar ose artificial në momentin kur shtatzënia nuk arrihet spontanisht. Përfshine marrjen e vezëve nga vezoret e femrës dhe bashkimin nën mikroskop spermatozoidët. Kjo vezë e fertilizuar quhet embrion. Embrioni pastaj mund të ruhet në ngrirje apo të transferohet ne mitër.

Varësisht nga situata që ju ndodheni me IVF mund të përdoren:

vezët e juaja dhe sperma e partnerit

vezët e juaja dhe sperma e dhuruar

vezët e dhuruara dhe sperma e partnerit

vezët e dhuruara dhe sperma e dhuruar

embrione të dhuruara

 

Mjeku juaj gjithashtu mund të implantojë embrionet tek një surogat apo bartës tjetër, zëvendësues të shtatënise, që do të thotë një grua e cila mban bebin tuaj gjatë shtatzënise.

Përqindja e suksesit të IVF varion. Bazuar në shoqatën amerikane për shtatzëni, jetesa e lindjeve tek gratë nen moshen 35 vjec te cilat I nenshtrohen procedures IVF eshte 41 deri ne 43 %. Përqindja ulet në 13 deri në 18 % për gratë mbi moshën 40 vjec.

 

 

Pse bëhet fertilizimi in Vitro ?

IVF ndihmon njerëzit të cilët duan të kenë femijë por që e kanë të pamundur të një shtatzëni në rrugë natyrale (spontane).

IVF eshte një procedurë invazive dhe e shtrenjtë, kështu që ciftet I nënshtrohen trajtimeve për fertilitet paraprakisht. Kjo nënkupton marrjen e ilaceve për fertilitet ose inseminimi intrauterin (futja e spermës në kanalet e mitres), procedurë e cila kryhet nga mjeku obstetër-gjinekolog i specializuar në infertilitet.

 

Problemet e infertilitetit për të cilat IVF është e domosdoshme janë :

Reduktim I fertilitetit tek gratë mbi moshën 40 vjec.

Reduktim I funksionit te vezoreve

Infertiliteti mashkullor, sic janë numri I ulet I spermatozoideve apo anormaliteti I formës së spermës

Infertilitet I pashpjegueshem

 

Ciftet mund të përdorin metodën IFV edhe kur kanë risk të lartë për ndonjë sëmundje të trashëgueshme gjenetikisht tek pasardhësi. Një laborator mjekësor mund të testojë embrionet për anomalitë gjenetike të mundshme e kështu duke bërë të mundur selektimin për transferim të embrioneve me kariotip normal.

Si bëhet përgatitja për fertilizimin in Vitro ?

Para se të fillojë procedura e IVF, gratë duhet njëherë t’I nënshtrohen disa ekzaminimeve laboratorike për të vlerësuar rezervën ovariale. Kjo përfshin marrjen e një kampioni të gjakut dhe testimi I tij për nivelet e hormonit-anti-Mullerian..

Mjeku juaj do të egzaminoj dhe traktin genital femëror. Kjo përfshin metoden me ultrasound apo echo, në të cilën përdoren vale të larta tingujsh për të krijuar një imazh traktit genital, uterus, adnekse dhe strukturat përreth.

Meshkujt duhet të bëjnë analiza për spermën e tyre. Kjo përfshin marrjen e një kampioni të spermës, të cilin laboratori do ta egzaminojë për numrin, madhësinë, si dhe formën e spermatozoidit.

 

Zgjedhja për të bërë IVF, në fund të fundit është një zgjedhje shumë personale.

Disa faktore qe duhen konsideruar :

Cfarë do të bëni me embrionet e pashfrytëzuara?

Sa embrione doni të transferoni? Mjeku zakonisht rekomandon transferimin e 2 embrioneve.

Si ndiheni për mundesinë e të paturit shtatzëni binjake, trinjakë apo më shumë ?

Po për pjesën emocionale dhe parapërgatitore për të marrë vezë të dhuruara, sperme, embrione apo surrogatë ?

Cilat janë shqetësimet financiare, emocionale dhe fizike të cilat lidhen me IVF?

 

Si kryhet procedura IVF?

Jane 5 etapa të cilat I përkasin procedurës IVF:

Stimulimi

Marrja e vezeve apo Pick-up

Inseminimi

Embrio kultura

Transferimi

 

Stimulimi

Një grua zakonisht prodhon një vezë gjatë cdo cikli menstrual. Megjithatë për IVF duhen më shumë se një  veze . Përdorimi I dy apo më shume vezëve rrit mundësitë për të zhvilluar një embrion. Duhen përdorur medikamente të cilat ndihmojnë në rritjen e fertilitetit; që dmth rritjen e numrit te vezëve të cilat të cilat vezorja juaj i prodhon. Gjatë kësaj kohe dhe procedure mjeku juaj do të marrë analiza gjaku dhe egzaminime me ultratinguj në mënyrë të rregullt. Keëo ndihmojnë në monitorimin e gjëndjes së pacientit dhe ndihmojnë mjekun qe të kryej tërheqjen e vezëve në kohën e duhur.

 

Tërheqja e vezëve

Ndryshe njihet si aspirimi folikular. Është një procedurë kiurgjikale e cila bëhet nën anestezi endovenoze. Mjeku përdorë një age të hollë e të gjatë, nën drejtimin e ekografisë.Agja kryen aspirimin  e vezëve dhe lëngut nga secili folikul.

 

Inseminimi

Partneri mashkull duhet të japë një dozë të spermës e cila do të përgatitet në laborator nga bioteknologu. Në laborator gjithashtu nën drejtimin e mikroskopit kryhet dhe procedura e bashkimit të spermatozoidit me vezën.
Egzistojnë dy teknika për këtë:
Ajo e fekondimit të lirë, ku një terren lihet veza dhe spermatozoidi I lirë gjen vezën dhe implantohet në të (kjo ngjet më fekondimin natyral në rruget genital femërore) dhe rruga e injektimit intracitoplazmik (rruga me e sigurtë dhe e përdorur sot).

 

Kultura e embrionit

Bioteknologu do të monitorojë vezët e fertilizuara për të siguruar që ato po zhvillohen. Gjate kësaj kohe embrionet I nënshtrohen testeve per defekte gjenetike, PGD.

 

Transferimi

Momentin që embrionet rriten mjaftueshëm ato mund të vendosën në miter. Kjo zakonisht bëhet pas 3 ose 4 ditësh pas fertilizimit. Vendosja e embrionit bëhet me ndihmen e një tubi të holle të quajtur kateter e cila futet deri në mitër dhe e lëshon embrionin.

Cilat janë komplikacionet dhe risqet e IVF ?

Si cdo procedurë tjetër mjekësore edhe procedura FIV ka rreziqet dhe mundësitë për komplikacionet e veta.

Këto përfshijnë:

Shtatzëni të shumëfishta, të cilat rrisin riskun për lindje të bebit nënpeshë dhe lindje të parakohshme.

Aborte (dështim të shtatzënisë)

Shtatzëni ektopike (kur veza vendoset jashtë mitrës)

Sindroma e hiperstimulimit të vezoreve (OHSS), një semundje e rrallë e cila shoqërohet me edema të gjeneralizuara e deri në pulmonare e cerebrale.

Infeksion ose dëmtim I fshikëzës së urinës (shumë e rrallë)

 

 

Cila është pikëpamja afatgjatë e kësaj procedure ?

Marrja e vendimit për të kryer një procedurë IVF ose tentimi për një shtatzëni tjetër me ndihmë të IVF, pas një procedure të parë të dështuar është një vendim shumë i komplikuar por sërish e vetmja mundësi për të pasur një pasardhës.
Problemet si ato financiare, emocionale mund t’a vështirësojnë situatën. Konsultohuni me mjekun tuaj për të marrë vendimet më të duhura dhe për t’i paraprirë problemeve të cilat mund të hasen gjatë kësaj procedure, si dhe a është kjo zgjedhja e duhur për ju dhe partnerin tuaj. Kërkoni mbështetje familjare apo shoqerore që do ju ndihmonin juve dhe partnerin tuaj gjatë kësaj procedure.

 

Punoi: Erda Limoni